Κύπρος: Έτσι για να θυμόμαστε.. Ενα πολυ ενδιαφερον Αρθρο... Προσοχη ..Σε καποιους δεν θα αρεσει..

Απόπειρα καταγραφής του κυπριακού

* Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στο 5o τεύχος, καλοκαίρι 2005, του αναρχικού περιοδικού της Χαλκίδας «Μαύρο Πιπέρι». Για επικοινωνία mavropiperi@in.gr

Η Κύπρος παραχωρείται υπό μορφή «φόρου υποτέλειας» στη Μ. Βρετανία το 1878. Η ολική προσάρτηση της Κύπρου στην Αγγλία πραγματοποιείται με την είσοδο της Τουρκίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1914. Ένα χρόνο αργότερα (Φλεβάρης 1915), η Μ. Βρετανία διαπραγματεύεται την προσάρτηση της Κύπρου στο ελληνικό κράτος με αντάλλαγμα την είσοδο της Ελλάδας στο πλευρό της Entete. Η πρόταση αυτή ναυαγεί καθώς ο εσωτερικός συσχετισμός και ο πόλεμος στα Βαλκάνια αναβάλουν τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο (27-6-1917).

Κατά την πρώτη περίοδο της αγγλοκρατίας, η «εθναρχία» κατέχει την πολιτική και κοινωνική ισχύ του κυπριακού λαού, προνόμια που κρατά από την οθωμανική αυτοκρατορία .Ένας παράλληλος με την Εκκλησία και συμπληρωματικός μ’ αυτήν, αλλά με μικρότερο βάρος, μηχανισμός αντιπροσώπευσης, ήταν το Νομοθετικό Συμβούλιο (μετά το 1925). Είχε πρόεδρο τον Άγγλο Αρμοστή, 6 Άγγλους ανώτερους υπαλλήλους ως μόνιμα μέλη, 9 Έλληνες και 3 Τούρκους, ως αιρετά μέλη. Τέλος, η πολιτική εκπροσώπηση συμπληρώνεται με την εκλογή Ε/Κ δημάρχων.

Η πολιτική συνοχή του Ε/Κ πληθυσμού διαπλέκεται με την σχεδόν απόλυτη οικονομική του κυριαρχία περιθωριοποιώντας τον Τ/Κ πληθυσμό. Αυτό ακριβώς το οικονομικό χάσμα θα αποτελέσει την πραγματική κοινωνική σχέση που θα πατήσει και θα αναπτυχθεί ο Ε/Κ και Τ/Κ εθνικισμός ως δομικό χαρακτηριστικό της ανάπτυξης των καπιταλιστικών σχέσεων στην Κύπρο.

Την ίδια περίοδο, λόγω των διεθνών πολιτικών εξελίξεων δημιουργούνται οι πρώτες ενώσεις εργατών και η ίδρυση του Κ. Κ. Κύπρου (15 Αυγούστου 1926) που στη συνέχεια θα μετονομαστεί σε Α.Κ.Ε.Λ. (1941). Από την άλλη πλευρά, έχουμε μια συγκροτημένη «αγροτική αστική τάξη» με πολιτική της έκφραση την «εθναρχία» (1).

Το ελληνικό κράτος μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν δείχνει να ενδιαφέρεται για την Κύπρο ειδικά μετά το στραπάτσο της εκστρατείας του ‘22, τα επόμενα όμως χρόνια είναι καθοριστικά για τη διαμόρφωση της πολιτικής του ελληνικού κράτους απέναντι στο κυπριακό.

Στην Κύπρο ξεκινάει η προετοιμασία του ενωτικού αγώνα με τη δημιουργία εθνικιστικών οργανώσεων με μεγαλύτερη αυτή του Κυπριακού Εθνικού Κόμματος (Κ.Ε.Κ 1946) οι ιδεολογικές βάσεις όμως που θα ανδρώσουν το μεγάλο μέρος του Ε/Κ πληθυσμού έχουν πέσει πολύ νωρίτερα. Στην εξέγερση του 1931 ήδη το αίτημα για ένωση του νησιού την Ελλάδα είναι κυρίαρχο.

Βρισκόμαστε στα 1950. Η εθναρχία (με την υποστήριξη του ΑΚΕΛ) οργανώνει δημοψήφισμα και το 96% του Ελληνικού και Ε/Κ πληθυσμού (χωρίς τους Τ/Κ) ψηφίζει υπέρ της ένωσης με την Ελλάδα. Την ιδία περίοδο κατεβαίνει στις αρχιεπισκοπικές εκλογές ο Μητροπολίτης Κιτίου Μακάριος, τις οποίες κερδίζει. Ο Μακάριος στην διάρκεια της κατοχής έγινε μέλος της οργάνωσης «Χ» στην εφημερίδα της οποίας αρθρογραφούσε. Στη διάρκεια του εμφυλίου περιόδευσε στο Βίτσι υπέρ του εθνικού στρατού (που τότε δολοφονούσε κομμουνιστές) ενώ το 1948 ευλόγησε τους βασανιστές της Μακρονήσου.

Αμέσως μετά την ορκωμοσία του Μακαρίου και ενώ το ελληνικό κράτος πιστεύει ότι ο συσχετισμός δύναμης είναι με το μέρος του, ο Γρίβας ξεκινάει συνεννοήσεις με το ΓΕΣ για την έναρξη στρατιωτικών επιχειρήσεων στην Κύπρο. Τότε η συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο της Κορέας (1950) και η ένταξή της στο ΝΑΤΟ (1952) αναβάλουν της επιχειρήσεις μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ‘50 όπου ξεκινάει η δολοφονική δράση της ΕΟΚΑ.

Ανεξάρτητα από τη μυθολογία που επικρατεί σε σχέση με την απελευθερωτική δράση της ΕΟΚΑ, ουσιαστικά οι επιχειρήσεις της περιορίστηκαν σε απόπειρες φιάσκο κατά των Εγγλέζων, σε εκκαθαρίσεις του τουρκοκυπριακού πληθυσμού και σε δολοφονίες Ε/Κ συνδικαλιστών και αριστερών γενικότερα (το 30% των δολοφονιών τις ΕΟΚΑ ήταν Ε/Κ).

Στα τέλη τις δεκαετίας του ‘50 σε μια διαδρομή διαπραγματεύσεων (σχέδια Πάντκλιφ, Φουτ, ΜακΜίλλαν, Σπάακ) ο συσχετισμός δυνάμεων μεταξύ Τουρκίας, Ελλάδας, Αγγλίας, Κύπρου καταλήγουν στη συμφωνία της Ζυρίχης (6/2/59). Το σχέδιο μάχης είχε κάπως έτσι: Η Τουρκία έχοντας το 18% του πληθυσμού διεκδικεί διπλή ένωση. Ενώ η Ελλάδα προβάλει το αίτημα της ανεξαρτησίας με στόχο να πετύχει μεταβατικά την προσάρτηση ενός μεγάλου μέρους (90%) του νησιού στην επικράτειά της. Στην Κύπρο τα πράγματα είναι κάπως πιο περίπλοκα. Ενώ αρχικά η πολιτική ηγεσία προσανατολίστηκε και αγωνίστηκε για την ένωση, η αλλαγή των ταξικών-πολιτικών ανταγωνισμών επέτρεψαν στον Ε/Κ καπιταλισμό να διεκδικήσει αυτόνομη κρατική εξουσία δηλ. ανεξαρτησία. Τέλος, η Αγγλία θέλει να διατηρήσει όσο είναι δυνατό την παρουσία της στο νησί.

Οι συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου προέβλεπαν ένα καθεστώς προεδρευόμενης δημοκρατίας υπό Ε/Κ πρόεδρο και Τ/Κ αντιπρόεδρο, στο οποίο οι μεν Ε/Κ δια-τηρούν την εκτελεστική εξουσία στους δε τουρκοκύπριους παρέχονται ασφαλιστικές δικλίδες. Σχεδόν ένα χρόνο μετά, ο Μακάριος χρησιμοποιεί στρατηγική εξώθησης στα άκρα της συνταγματικής νομιμότητας με αποκορύφωμα την πρόταση αναθεώρησης 13 σημείων του συντάγματος (11/63) αφαιρώντας έτσι κάθε ουσιαστικό δικαίωμα του Τ/Κ πληθυσμού. Οι Τ/Κ φυσικά δεν αποδέχονται την πρόταση και αποχωρούν από το δημόσιο τομέα. Η Ε/Κ στρατηγική «ελληνοποίησης» του νησιού θα συνεχιστεί το επόμενο διάστημα και με στρατιωτικά μέσα, καταλήγοντας στα τέλη του ‘63 να έχει περιορίσει τον Τ/Κ πληθυσμό σε φρουρούμε-νους θύλακες που καταλάμβαναν εδαφικά μόλις το 4,8% του νησιού.

Η ελληνική κυβέρνηση εκμεταλλεύεται τη συγκυρία που προκύπτει από τις σφαγές και μεταφέρει στρατεύματα για τη δημιουργία «Εθνικής Φρουράς» υπό την ηγεσία του Γρίβα (2). Στης 25 Απριλίου 1964 η ίδια επιθετική πολιτική συνεχίζεται κατά τουρκικών στόχων στην οροσειρά του Πενταδάκτυλου. Τον Αύγουστο του ιδίου χρόνου η εθνική φρουρά επιτίθεται στον Τ/Κ θύλακα Μανσούρας Κοκκίνων καταλαμβάνοντας το ύψωμα Ακόνη που κατείχε η ειρηνευτική δύναμη των Ηνωμένων Εθνών, προχωρώντας στη συνέχεια στην κατάληψη του Λωρόβουνου το οποίο κατείχαν Τούρκοι, ύστερα από ευρείας κλίμακας επιχειρήσεις.

Η Ε/Κ στρατηγική με την βίαιη εκδίωξη του Τ/Κ προσπαθεί να κατοχυρώσει μια de facto κυριαρχία στο εσωτερικό του νησιού, ενώ παράλληλα υπονομεύει την πολιτική της ένωσης που διεξάγει η Ελλάδα εκείνη την εποχή. Το γεγονός αυτό της διαφοροποίησης στρατηγικών γίνεται ακόμα πιο ξεκάθαρο με την απόρριψη από τον Μακάριο του σχεδίου Acheson (3)

Στα τέλη του ‘67 και ενώ η Ελλάδα νιώθει αρκετά δυνατή για να διαπραγματευτεί μόνη της την κυριαρχία της στο νησί διεξάγει συνομιλίες ερήμην της κυπριακής ηγεσίας. Ο Μακάριος σε μια προσπάθεια να προκαλέσει διπλωματικό πρόβλημα στις διαπραγματεύσεις Ελλάδας-Τουρκίας εισβάλει με τεθωρακισμένα και βαρύ οπλισμό στα χωριά Αγ. Θεόδωρος και Κοφίνου. Από τiς λεηλασίες σκοτώνονται δεκάδες Τ/Κ ενώ ο πόλεμος θα αποφευχθεί μετά από μεσολάβηση των ΗΠΑ και αποχώρηση της ελληνικής μεραρχίας.

Το προηγούμενο διάστημα σε μια πορεία από το ‘50 μέχρι τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου πραγματοποιήθηκε η γιγάντωση του Ε/Κ καπιταλισμού που οφείλεται ως ένα βαθμό στη περιθωριοποίηση των Τ/Κ (4) που αποτέλεσαν τηn απαξιωμένη εργατική δύναμη της Ε/Κ ανάπτυξης. Αυτό ως ένα βαθμό εξηγεί και την βίαιη εσωτερική πολιτική του Μακαρίου, αλλά και το φόβο του για ένωση με την Ελλάδα που θα σήμαινε σταδιακή απορρόφηση του κυπριακού κεφαλαίου από το ελληνικό.

Από εδώ και στο εξής οι προθέσεις της ελληνικής και της Ε/Κ κυβέρνησης γίνονται ξεκάθαρες και λαμβάνουν διαστάσεις ανοικτού πολέμου. Έτσι τα γεγονότα που χαρακτηρίζουν την επόμενη περίοδο έχουν να κάνουν με την αντιπαράθεση Ελλάδας-Κύπρου ενώ οι διακοινοτικές συνομιλίες για την Τ/Κ διοίκηση θα αποτελέσουν σημείο πίεσης και υπαναχώρησης της Τ/Κ κοινότητας.

Ο Μακάριος αντιλαμβανόμενος την ελληνική πίεση προκρίνει τη δημιουργία κομμάτων (5) στο εσωτερικό της «εθνικόφρονος» παράταξης για να εξασφαλίσει την εσωτερική συνοχή που έχει αρχίσει να χάνεται μετά την ανοιχτή διαμάχη με την Ελλάδα. Η πολιτική της ελληνικής χούντας από την άλλη διεξάγεται αρχικά σε συνωμοτικό επίπεδο με βομβιστικές επιθέσεις με αποκορύφωμα την απόπειρα δολοφονίας του Μακάριου (Μάρτης 1970). Αργότερα το Σεπτέμβρη του 1971 ο Γρίβας σε συνεννόηση με την χούντα ιδρύει την ΕΟΚΑ-Β με σκοπό την ανατροπή του αρχιεπισκόπου.

Μέχρι το 1974 η ελληνική χούντα έχει καταφέρει να διαβρώσει τη μακαριακή άμυνα και ενώ οι συνθήκες έχουν διαμορφωθεί, στις 15 Ιούλη η εθνική φρουρά ανατρέπει την κυπριακή κυβέρνηση. Ο Μακάριος διαφεύγει στην Πάφο και καταγγέλλει (6) στο Συμβούλιο Ασφαλείας τα γεγονότα ως ξένη εισβολή. Η Τουρκία ως εγγυήτρια δύναμη από τη συμφωνία Ζυρίχης-Λονδίνου επεμβαίνει (20-7-1974) με απόβαση στην περιοχή της Κερύνειας και καταλαμβάνει μια λωρίδα εδάφους μέχρι τη Λευκωσία. Στις 22/7 αποφασίζεται κατάπαυση του πυρός ενώ μερικές μέρες αργότερα ξεκινούν τριμερείς διασκέψεις στη Γενεύη μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας, Αγγλίας. Η πρόταση της Αγγλίας για ομοσπονδιακή επίλυση απορρίπτεται και από την νέα ελληνική κυβέρνηση και από την κυπριακή ηγεσία. Ο συσχετισμός δύναμης της Τουρκίας έχει αλλάξει προς το μέρος της, έτσι στις 14/8/74 η Τουρκία αρχίζει επιχειρήσεις κατάληψης του βόρειου μέρους καταλαμβάνοντας το 38% του νησιού.

Σημειώσεις

1. 75% του συνόλου της καλλιεργήσιμη γης, ανήκουν στην Εκκλησία.

2. Ο Γρίβας ένα ακόμα καλό παιδί, συνεργάτης των ναζί κατά τη διάρκεια της κατοχής και συνιδρυτής της φασιστικής οργάνωσης «Χ».

3, Το σχέδιο Acheson (Ιούνιος 1964) προέβλεπε ουσιαστικά την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα με παράλληλη διασφάλιση των μειονοτικών δικαιωμάτων των Τ/Κ και παραχώρηση μιας βάσης αρχικά κατά κυριαρχία, στη συνέχεια με εκμίσθωση για 50 χρόνια.

4. Η εικόνα αυτή της διόγκωσης φαίνεται από στοιχεία του ΑΕΠ της Κύπρου: 7,6% την πενταετία 1962-1966,11% την πενταετία 1967-1972,και 16,6% της χρονιές από 1968 μέχρι 1973.

5. Πρόκειται για το «Ενιαίο Κόμμα» του Γλ. Κληρίδη, την ΕΔΕΚ του Β. Λυσσαρίδη, τη φιλομακαριακή «Προοδευτική Παράταξη» του Οδ. Ιωαννίδη και το «Προοδευτικό Κόμμα» του Ν. Σαμψών.

6. «Δεν έγινε επανάστασις εις Κύπρον, η οποία θα ηδύνατο να θεωρηθεί ως μία εσωτερική υπόθεσις. Ήτο μια εισβολή, η οποία παρεβίασε την ανεξαρτησίαν και την κυριαρχίαν της Δημοκρατίας. Και η εισβολή συνεχίζεται, εφ’ όσον υπάρχουν Έλ-ληνες αξιωματικοί εις Κύπρον (...) Τα γεγονότα εις Κύπρον δεν αποτελούν εσωτερικήν υπόθεσιν των Ελλήνων της Κύπρου. Οι Τούρκοι της Κύπρου επηρεάζονται επίσης. Το πραξικόπημα της Ελληνικής χούντας είναι μια εισβολή και εκ των συνεπειών της θα υποφέρη όλος ο λαός της Κύπρου: Αμφότεροι Έλληνες και Τούρκοι», θα υποστηρίξει μεταξύ άλλων ο Μακάριος στις 19/11/74 στον ΟΗΕ (Παρατίθεται στο Ν. Κρανιδιώτης 1985 Β’, σελ. 393-394).

  

ΠΗΓΗ : mavropiperi at in dot gr